جُستارها

بستگیِ مُدهای پُرکاربرد در جَز

جُستارهای آموزشی

بستگیِ مُدهای پُرکاربرد در جَز

همان‌گونه که شاید می‌دانید، گام‌ها و مُدهای گوناگون در موزیک جَز کاربردی فراگیر دارند و چیرگی به آنها برای هر نوازنده یا آهنگساز فعال در زمینه‌ی موزیک جَز و گرایش‌های وابسته به آن بایسته است.

یکی از دلایلی که شناخت مُدها و گام‌های گوناگون در جَز مهم است، وجود نگاه گام‌محور به ساختارهای آکوردی است که با نام «تئوری گامِ آکورد» (Chord_Scale_Theory) از آن یاد می‌شود. پیرو ِ این تئوری هر آکوردی یک گام است و هر گامی یک آکورد. برای نمونه آکورد (D∆¹³(♯¹¹ هم‌اَرز با گام «رِ لیدین» است‌. برای اطلاعات بیشتر پیرامون «تئوری گامِ آکورد» و کاربرد گسترده‌اش در موسیقی جَز می‌توانید به کتاب  «تئوری و هارمونی بنیادینِ جَز» از نگارنده‌ی همین نوشته از انتشارات «نقش جهان» مراجعه نمایید.

روشی که معمولاً هنرجویان تازه‌کار برای فراخوانی مدها در ذهن دارند – که همانا از طریق پیوندِ نسبی‌ِ آنها با مد ماژور یا مینورِ مادر است – معمولاً چنان کارساز نیست. اینکه نمونه‌وار برای فراخوانیِ «رِ بمل لیدین» در آغاز به دنبال گامِ ماژوری بگردیم که درجه‌ی چهارمش «ر بمل» باشد و سپس نت‌های آن را از «ر بمل» بازنویسی کرده و یا در ذهن یا روی ساز بازچینی کنیم، روش مناسبی نیست؛ زیرا باید «لیدین» را به عنوان «لیدین» و با رنگ ویژه‌‌ی خودش شناخت. یک روش خوب برای شناخت گام‌ها و مُدهای پرکاربرد در جَز، هَمسنجیِ آنها بصورت موازی و با پایه‌ی هم‌نام است بدین گونه که مُدهایی که تنها در یک درجه با هم تفاوت دارند را در سنجش با یکدیگر بشناسیم. برای نمونه «لیدین» و «ایونین» تنها در درجه‌ی چهارم نایکسان هستند؛ لیدین چهارم افزوده (⁴♯) دارد حال آنکه «ایونین» چهارم درست (⁴) دارد. در این راستا ازدانگاره‌ی (اینفوگرافیکِ) پیشِ‌رو می‌تواند سودمند باشد:

بستگی مدها و گام‌های پرکاربرد در موزیک جَز
بستگی مدها و گام‌های پرکاربرد در موزیک جَز

آموزه: شماره‌ها بدون هیچگونه نشانه‌ی عرضی (بدون دیز یا بمل) در جَز نشانگر فاصله‌های درست یا بزرگ هستند. برای نمونه شماره‌ی ³ نشانگر سوم بزرگ و ᵇ³ نشانگر سوم کوچک است.